تحقیقات مکرراً نشان داده‌اند که دسترسی به کتاب و داشتن فرصت خواندن هر یک، مساله مهمی در پیش بینی مهارت‌های سواد آموزی آینده است. کتاب خواندن برای نوزادتان او را در معرض شنیدن حروف الفبا و صدای کلمات قرار داده و به او می‌فهماند که حروف چاپی تبدیل به کلمات گفتاری می‌شوند. صحبت کردن با کودکتان درباره یک داستان، درک و دایره لغت او را افزایش می‌دهد. در مقابل، قرار نگرفتن در معرض زبان و خواندن و نوشتن می‌تواند به سرعت، کودکی ماند زادریان (Zadrian) و خواهرو برادرانش را با شکست مواجه کند. طبق گزارش موسسه شکاف سوادآموزی (America «s Early Childhood Literacy Gap) (گزارش سال ۲۰۰۹ جامپاستارت، سازمان ملی آموزش در سنین پایین، که در زمینه آماده شدن کودکان برای مدرسه در جوامع کم در آمد فعالیت می‌کند): کودکان بسیاری که بدون مهارت‌های قبلی خواندن، وارد کودکستان می‌شوند، هرگز نمی‌توانند عقب ماندگیشان را جبران کنند. دکتر لورا برک (Laura Berk) یکی از اعضای هیئت جامپاستارت و استاد روان‌شناسی دانشگاه ایالت ایلینویس (Illinois) می‌گوید: «در کلاس دوم با توجه به مهارت‌های خواندن و نوشتن کودکان با صحت منطقی‌ای می‌توانیم پیش بینی کنیم که چه کسانی تحصیلاتشان را تا مقطع دانشگاهی ادامه خواهند داد.»
میزان باسوادی جمعیت ۶ سال و بیشتر کشور در سال‌های ۱۳۴۵، ۱۳۳۵ و۱۳۵۵ به ترتیب ۲۸، ۱۵ و ۷/۴۱ درصد بوده‌است. نرخ سواد مناطق روستایی در این سال‌ها نیز به ترتیب ۱۵، ۱۰ و ۲۵ درصد بوده‌است. با فرض صحت این ارقام، باز هم بررسی تطبیقی شاخص‌های یاد شده روند نامطلوب سوادآموزی را نشان می‌دهد. باید اذعان کرد که بهبود و دگرگونی وضع دشوار زندگی توده‌های بی سواد تنها با سوادآموزی محض و بدون نشان دادن فواید و کاربردهای سواد و علوم مختلف در زندکی امکان پذیر نخوالهد بود. ضروری است که بی سوادان بیش از هر چیز به آن دسته از اهداف و نیازهایی بیندیشند که با بهبود وضع زندگی آنان قرین خواهد بود.این امر سبب ایجاد یا تقویت انگیزه آنان برای مشارکت فعال در امور خواهد شد.در جریان همین مشارکت هاست که افراد بی سواد به اهمیت سوادآموزی بیشتر پی خواهند برد و در ضمن کسب شناخت و آگاهی از موانع رشد وپیشرفتشان، فعالانه در آموزش و تربیت شرکت خواهند کرد.
برخی از فعالیت‌های سوادآموزی در پیش از انقلاب موفق بوده‌اند که تدوین کتاب‌های درسی برای مردان و زنان روستایی و جمعیت‌های شهری از این جمله‌است. دراین کتاب‌ها سعی شده‌است تا مواد آموزشی از یک سو با واقعیت‌ها و نیازهای فردی و اجتماعی هر گروه مرتبط باشد و از سوی دیگر ضمن تقویت فرآیند آگاه سازی، به افزایش کارآیی و پرورش قوهٔ تحلیل و تصمیم گیری سوادآموز کمک نماید. تلاش برای آموزش کودکان لازم التعلیم ازدیگر نکات مثبت برنامه سوادآموزی بود. از سوی دیگر بازگشت به بی سوادی نوسوادان، نیاز به دوره‌های تکمیلی آشکار می‌ساخت
منبع:
نشریه مرکز آمار ایران، ۱۳۸۲.نشریه مرکز آمار ایران، ۱۳۸۲.
هنگامی که در ۷ دی ۱۳۵۸ به دستور خمینی، نهضت سوادآموزی تشکیل شد، جمعیتی بالغ بر ۱۴ میلیون نفر بی سواد در کشور وجود داشت. در آن زمان شور و شوق مردم برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی در بالاترین حد خود بود. بی شک این اشتیاق‌ها بهترین فرصت و زمینه برای حرکتی بنیادی برای ریشه کنی بی سوادی بود. اما متاسفانه به دلیل جنگ سنگین تحمیلی و درگیری‌های داخلی و در نتیجه عدم ثبات کشورامکان بهره گیری از توان مردم و دولت میسر نبود چرا که توان مردم و دولت مصروف دفاع از کشور بود.
در طول جنگ بیشتر بودجه کشور صرف هزینه‌های دفاعی می‌شد و جنگ مهم‌ترین مسئلهٔ کشور بود که باعث می‌شد سایر امور کشور از جمله سوادآموزی مورد کم توجهی قرار گیرد. پس از پایان جنگ نیز به دلیل خرابی کشور بیشتر امکانات کشور در جهت سازندگی قرار گرفت. همچنین گذشت زمان بر انگیزه‌ها و علاقه‌ها تاثیر منفی گذاشت. و پس از آن هم نهضت سوادآموزی به خوبی عمل نکرد. ادامه مطلب ...